Áp lực tăng lãi suất trong 6 tháng cuối năm

Sau phiên họp chính sách vừa kết thúc rạng sáng ngày 17/6 (theo giờ Việt Nam), Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (FED) đã công bố quyết định giữ nguyên chính sách tiền tệ, lãi suất ở mức 0 - 0,25%/năm. Tuy nhiên, một số thành viên của Uỷ ban Thị trường Mở FED (FOMC) đang có xu hướng tăng lãi suất sớm hơn so với dự kiến hồi đầu năm. 13 trong số 18 quan chức hiện thấy lãi suất tăng vào cuối năm 2023, tăng so với 7 người trong cuộc họp tháng 3. 

Đánh giá về khả năng FED tăng lãi suất, chuyên gia kinh tế Đinh Thế Hiển cho biết đây chỉ là vấn đề sớm muộn. Do đến thời điểm hiện tại, Mỹ và châu Âu đã kiểm soát khá tốt dịch Covid 19: Nhiều hoạt động văn hóa, thể thao đã cho phép người dân tham gia, các hoạt động kinh tế cơ bản quay trở lại bình thường. Khi kinh tế hồi phục, tất nhiên, ngân hàng trung ương các quốc gia sẽ co hẹp các chính sách hỗ trợ tiền tệ thông qua việc tăng dần lãi suất. Hiện một số quốc gia đã bắt đầu giảm dần chính sách tiền tệ. Việc FED quyết định chưa tăng lãi suất lần này là do họ nhận định cần thêm thời gian quan sát, để hỗ trợ nền kinh tế.

Tại Việt Nam, ông Hiển đánh giá không ít ngân hàng đang phải đối mặt với nợ xấu, không có dòng tiền chảy về dù báo cáo tài chính, lợi nhuận trong quý I/2021 vẫn tốt. Điều này xuất phát từ việc không ít doanh nghiệp trên thị trường hiện nay đang rất khó khăn, không có khả năng trả nợ đúng hạn và đang được Ngân hàng Nhà nước giãn nợ theo Thông tư 03/2021TT-NHNN.

Do không thu hồi được dòng tiền, nhiều ngân hàng TMCP hạng trung và nhỏ đối diện áp lực tăng lãi suất để thu hút tiền gửi nếu không được hỗ trợ thanh khoản. Lãi suất trong nước có tăng hay không phụ thuộc vào chủ trương và biện pháp mà Ngân hàng Nhà nước sẽ thực hiện để hỗ trợ các ngân hàng này.

Tuy nhiên, ông đánh giá, Ngân hàng Nhà nước sẽ không để xảy ra tình trạng tăng lãi suất quá lớn để huy động vốn như giai đoạn 2012. Lãi suất huy động được dự báo không quá đột biến, có khả năng nhích nhẹ 0,5% - 1% ở kỳ hạn một năm.

Riêng lãi suất cho vay sẽ có sự phân hóa. Doanh nghiệp tốt vẫn được hưởng lãi suất cho vay thấp. Còn với các doanh nghiệp có độ rủi ro cao, ngân hàng sẽ phải tăng lãi suất để bù đắp rủi ro.

“Theo tôi thấy, với thanh khoản hiện nay, các ngân hàng vẫn có nguồn tiền để cho vay. Vấn đề là doanh nghiệp có tạo được niềm tin cho ngân hàng về khả năng trả nợ hay không”, vị chuyên gia này nhận định.

Cũng theo ông Hiển, những doanh nghiệp nào chủ động được kế hoạch sản xuất kinh doanh khả thi, tiết giảm vốn và chứng minh nguồn vốn vay cần thiết cho hoạt động trực tiếp của kinh doanh thì sẽ được ngân hàng rót vốn. Nhóm này có nhiều khả năng thoát khỏi khó khăn và phát triển. Còn những doanh nghiệp không chủ động cắt giảm chi phí, lập kế hoạch kinh doanh theo hướng tập trung và giảm nhu cầu vốn, mà cứ đòi hỏi Chính phủ và ngân hàng cấp vốn đủ hoặc vốn với lãi suất ưu đãi sẽ tiếp tục gặp khó khăn và khó được cho vay.

Trong 6 tháng còn lại của năm 2021, dòng tín dụng có xu hướng đổ về sản xuất kinh doanh mạnh hơn, nhất là kinh doanh các mặt hàng thiết yếu, đang có nhu cầu của thị trường. Riêng vốn vay vào bất động sản được dự báo sẽ chậm lại do những cơn “sốt” đất trong quý I/2021 đã dần lắng xuống. Hơn nữa, Ngân hàng Nhà nước đã chỉ đạo hạn chế cho vay bất động sản và các ngân hàng cũng đã thận trọng hơn với nhóm khách hàng này.

Trong giai đoạn này, tín dụng được cho là sẽ ưu tiên cho những dự án xây dựng hạ tầng của nhà nước có nguồn thu trong tương lai, những dự án bất động sản phục vụ nhu cầu ở thực có triển vọng, dự án về bất động sản công nghiệp… Còn phân khúc bất động sản nghỉ dưỡng, bất động sản cao cấp… đang bị ngân hàng e ngại do thanh khoản yếu.

Trước diễn biến của dòng tiền hiện tại, chuyên gia kinh tế Đinh Thế Hiển đánh giá lạm phát năm nay sẽ cao hơn năm ngoái, khả năng ở mức 3,5% - 4%. Nhận định này xuất phát từ 4 cơ sở:

Thứ nhất, dịch Covid 19 khiến tăng trưởng kinh tế giảm hơn so với những năm trước, song giá nguyên vật liệu như sắt thép, xăng dầu… đang tăng lên rất nhanh.

Thứ hai, mặc dù giá nông sản đang rẻ đi, song do lượng hàng bán ra ít hơn trước nên người bán có xu hướng tăng giá để bù đắp chi phí.

Thứ ba, cán cân thanh toán của Việt Nam nhiều năm nay liên tục xuất siêu. Tuy nhiên, tháng 5/2021 vừa qua, cán cân thanh toán đã đổi chiều, nhập siêu tới 2 tỷ USD, khiến 5 tháng đầu năm, cả nước nhập siêu gần 370 triệu USD, gây áp lực đáng kể lên tỷ giá.

Thứ tư, Ngân hàng Nhà nước đã cung ròng từ tháng 5 đến nay. Nếu đơn vị này không giám sát chặt thì sẽ diễn ra tình trạng dư tiền, gây ra lạm phát.

“Mặc dù vậy, tôi cho rằng, mức lạm phát 4% trong năm 2021 - với điều kiện nước ta hiện nay - là có thể chấp nhận được. Ngân hàng Nhà nước đang thực hiện chính sách tiền tệ linh hoạt rất tốt, tôi cho rằng sẽ khó có khả năng xuất hiện lạm phát do cung tiền”, ông cho biết.